Norman Triplett'in Erken Dönem Çalışmaları Hakkında
Norman Triplett (1861-1931)
Bisiklet yarışlarını sıkça takip eden ve bisiklet kullanmayı seven Triplett (1897), bisikletçilerin diğer bisikletçiler ile yarışırken daha hızlı pedal çevirdiklerini fark etmişti. Bunun üzerine yaptığı erken gözlemler ve deneyler sonucunda Triplett, bisikletçilerin en hızlı oldukları zamanın yarışmada birbirlerine karşı yarıştıkları zamanlar olduğunu not almıştır. Ardından gelen en hızlı zaman, zamana karşı yarışan ancak hızı ayarlayan bir tandem veya başka bir çoklu bisiklet olan bisikletçilerdi. Bunların arasında en yavaş zamanlar ise hız ayarlayıcı olmadan zamana karşı yarışan bisikletçiler tarafından yapıldı. Bu gözlemler, açıkça rekabet ile ilgili olmasına rağmen, Triplett ve ark. tarafından yapılan sonraki deneylere ilham verdi.
Bisiklet yarışlarında gözlemlediği fenomeni daha da araştırmak için Triplett (1898), çocukların bir balıkçılık makarasını çevirdikleri hızı test eden bir deney yaptı. Bir kişinin makarayı kaç kez çevirdiğini saymasına izin veren bir çift çubuk ve makara makinesi inşa etti. Çift aparat, Triplett'in tek başına çalışan ve başka bir kişiyle yan yana saran bireyleri test etmesini sağladı. Triplett'in test ettiği çocukların çoğu, başka bir çocuğun yanında sarıldıklarında daha hızlı sarıldılar.
Triplett (1898) sonuçları için birkaç olası açıklama önerdi. Birincisi, diğer sarıcının (daha sonraki terminolojide bir kofaktör) varlığının, bireyi daha hızlı sarmaya motive eden rekabetçi bir içgüdüyü uyarmasıydı. Başka bir açıklama, aynı aktiviteyi yapan başka birinin görüşünün, daha hızlı hareket etme fikrini veya düşüncesini uyarmasıydı. Bu fikir, rekabetçi içgüdü ile birleştiğinde, Triplett'in "daha fazla enerji konsantrasyonu" olarak gördüğü şeye yol açtı. Triplett ayrıca, başka bir sarıcı (daha küçük bir grup) varlığında daha yavaş performans gösteren bireylerin egzersiz tarafından aşırı uyarılmış olabileceğini öne sürdü.
Triplett'in (1898) bisikletçilerin gözlemleri ve çubuk ve makara ile yaptığı deney, her ikisi de açıkça rekabetçi durumları içeriyordu. Daha sonraki araştırmacılar, rekabeti kavramsal olarak “sosyal kolaylaştırma” dan ayırmaya çalıştılar; ancak, bu erken çalışmaların önemi açıktır.
Triplett'in erken çalışması “sosyal kolaylaştırma” konusunda net bir kanıt sağlamasa da, 20.yüzyılda bu teorinin gelişiminde önemli olan kavramları ortaya koydu.
Bu konuda daha fazla bilgi almak için John R. Aiello ve Elizabeth A. Douthitt’in Social Facilitation From Triplett to Electronic Performance Monitoring isimli yazısını okumanızı öneririm.
 |
Norman Triplett (1861-1931) |
Bisiklet yarışlarını sıkça takip eden ve bisiklet kullanmayı seven Triplett (1897), bisikletçilerin diğer bisikletçiler ile yarışırken daha hızlı pedal çevirdiklerini fark etmişti. Bunun üzerine yaptığı erken gözlemler ve deneyler sonucunda Triplett, bisikletçilerin en hızlı oldukları zamanın yarışmada birbirlerine karşı yarıştıkları zamanlar olduğunu not almıştır. Ardından gelen en hızlı zaman, zamana karşı yarışan ancak hızı ayarlayan bir tandem veya başka bir çoklu bisiklet olan bisikletçilerdi. Bunların arasında en yavaş zamanlar ise hız ayarlayıcı olmadan zamana karşı yarışan bisikletçiler tarafından yapıldı. Bu gözlemler, açıkça rekabet ile ilgili olmasına rağmen, Triplett ve ark. tarafından yapılan sonraki deneylere ilham verdi.
Bisiklet yarışlarında gözlemlediği fenomeni daha da araştırmak için Triplett (1898), çocukların bir balıkçılık makarasını çevirdikleri hızı test eden bir deney yaptı. Bir kişinin makarayı kaç kez çevirdiğini saymasına izin veren bir çift çubuk ve makara makinesi inşa etti. Çift aparat, Triplett'in tek başına çalışan ve başka bir kişiyle yan yana saran bireyleri test etmesini sağladı. Triplett'in test ettiği çocukların çoğu, başka bir çocuğun yanında sarıldıklarında daha hızlı sarıldılar.
Triplett (1898) sonuçları için birkaç olası açıklama önerdi. Birincisi, diğer sarıcının (daha sonraki terminolojide bir kofaktör) varlığının, bireyi daha hızlı sarmaya motive eden rekabetçi bir içgüdüyü uyarmasıydı. Başka bir açıklama, aynı aktiviteyi yapan başka birinin görüşünün, daha hızlı hareket etme fikrini veya düşüncesini uyarmasıydı. Bu fikir, rekabetçi içgüdü ile birleştiğinde, Triplett'in "daha fazla enerji konsantrasyonu" olarak gördüğü şeye yol açtı. Triplett ayrıca, başka bir sarıcı (daha küçük bir grup) varlığında daha yavaş performans gösteren bireylerin egzersiz tarafından aşırı uyarılmış olabileceğini öne sürdü.
Triplett'in (1898) bisikletçilerin gözlemleri ve çubuk ve makara ile yaptığı deney, her ikisi de açıkça rekabetçi durumları içeriyordu. Daha sonraki araştırmacılar, rekabeti kavramsal olarak “sosyal kolaylaştırma” dan ayırmaya çalıştılar; ancak, bu erken çalışmaların önemi açıktır.
Triplett'in erken çalışması “sosyal kolaylaştırma” konusunda net bir kanıt sağlamasa da, 20.yüzyılda bu teorinin gelişiminde önemli olan kavramları ortaya koydu.
Bu konuda daha fazla bilgi almak için John R. Aiello ve Elizabeth A. Douthitt’in Social Facilitation From Triplett to Electronic Performance Monitoring isimli yazısını okumanızı öneririm.
Yorumlar
Yorum Gönder